Jak skutecznie rozwijać kreatywność i zdolność koncentracji uwagi uczniów na zajęciach wychowania fizycznego

Powitaliśmy nowy rok szkolny!

To dobry czas, żeby uzupełnić swój warsztat pracy, dodając do niego coś zaskakującego dla Twoich uczniów. Trafiłem na ciekawy artykuł, który potwierdza dobitnie coś, co było od wielu bliskie mojemu sercu. Praca została opublikowana w 2022 roku (1) i traktuje o modelach wydawania instrukcji na lekcjach wychowania fizycznego realizowanych w szkole podstawowej.

Badano dwa modele: tradycyjne wydawanie instrukcji słownych (traditional instructional model – DIM) i Model Gier Taktycznych (tactical games model – TGM). Popraw mnie, jeśli w polskojęzycznej literaturze istnieje lepszy przekład angielskiej nazwy, jednak ten jest w zupełności wystarczający dla naszych potrzeb 🙂 W pierwszym modelu uczniowie wykonują wiele powtórzeń zadania, a nauczyciel określa niezmienne warunki otoczenia, w jakim ma to miejsce. W drugim podejściu uczniowie uczą się w dynamicznym środowisku gry. Warunki są zmienne, uczniowie muszą się do nich nieustannie adaptować i poszukiwać coraz lepszych rozwiązań. 

Pamiętasz z zajęć Metodyki Wychowania Fizycznego, albo Teorii Sportu metodę „Od całości, poprzez szczegół do całości”? Można przyjąć, że TGM jest jej nieco odświeżoną wersją.  W tym przypadku także dajemy uczniom możliwość do poznania warunków w jakich będzie wykorzystywana nauczana, albo doskonalona umiejętność. Następnie „wyjmujemy” z całości pewien element nad którym pracujemy, po to, by znów „odłożyć” go na swoje miejsce w całości zadania ruchowego. Oczywiście, już w udoskonalonej wersji. Dzięki temu dziecko zdobywa wiedzę o kontekście wykorzystania danej kompetencji – uczestniczy w procesie wprowadzania kolejnych poprawek i sprawdzania ich w rzeczywistych warunkach. Innymi słowy, działa jak prawdziwy inżynier – udoskonalając w tym przypadku samego siebie.

Opowiadam Ci o tym, ponieważ okazuje się, że takie podejście może mieć wiele zalet dla kognitywnego rozwoju Twoich uczniów. Ogólny zarys TGM można przedstawić następująco:

1. Pierwsza gra /dla przykładu „rzucanka” siatkarska/
2. Sesja pytań i odpowiedzi, w którą zaangażowany jest nauczyciel (moderator) wraz z uczniami /rozmowa na temat tego, co sprawiało największe trudności w efektywnym chwytaniu piłki z akcentem przesuwanym przez zadawane przez Ciebie pytania (jako moderator dyskusji) na tematykę prawidłowego poruszania się na boisku, by zdążyć złapać spadającą piłkę zanim dotknie boiska/
3. Praca nad nauczanym / doskonalonym elementem z wykorzystaniem odpowiednich ćwiczeń /ćwiczenia doskonalące poruszanie się po boisku z elementami chwytania piłki/
4. Druga gra /”rzucanka” siatkarska jako gra szkolna premiująca dodatkowymi punktami chwyt odległej piłki po prawidłowym technicznie przemieszczeniu się/

W omawianym artykule (1) wykazano, że taki model pracy na lekcjach wychowania fizycznego w szkole podstawowej znacząco poprawił kreatywność uczniów i ich zdolność koncentracji uwagi. Przyznasz, że to kompetencje wymieniane wśród najważniejszych, w które powinniśmy wyposażyć młodych ludzi na ich ścieżce edukacyjnej. Szach-mat! Już nikt nie powie Ci, że uczysz jedynie jak „robić fikołki” 🙂 Choć uwaga – wykazano, że klasyczny model komunikacji (DIM) faktycznie nie wniósł niczego do rozwoju kreatywności i zdolności koncentracji uwagi uczniów. 

Podsumowując, jak każde podejście, również to ma swoje ograniczenia (choćby czasochłonność), ale jestem przekonany, że powinieneś wypróbować TGM na swoich zajęciach! Dodatkowym uzasadnieniem jest to, że podczas stażu trenerskiego w Los Angeles, w klubie młodzieżowej siatkówki plażowej w Stanach Zjednoczonych (Spiker Beach Volleyball Club), miałem ogromną przyjemność obserwowania podobnego podejścia w praktyce. Oni właśnie tak pracują i uwierz mi – przynosi to wymierne efekty!

Jeśli zainteresowała Cię ta tematyka, możesz sięgnąć po pozycje wymienione poniżej w piśmiennictwie.

Życzę Ci udanego roku szkolnego, pełnego satysfakcji z pracy, którą wykonujecie wraz z Twoimi podopiecznymi!

Piśmiennictwo:

1. Rodriguez-Negro J., Yanci J.: Effects of two different physical education instructional models on creativity, attention and impulse control among primary school students. Educational Psychology. An International Journal of Experimental Educational Psychology, 2022, 42:6, s. 787-799.
2. https://books.google.pl/books?id=RAxuzQEACAAJ&pg=PA1&hl=pl&source=gbs_toc_r&cad=3#v=onepage&q&f=false